<
HyP Xatsikayari kanayetaineni kepai mitiuyutsutia Wixaritari meta Plaguicidas ‘etsiya tsata ‘uximayatsika memayexeiya meta wamarema wahetsie, waheima nuati, plaguicidas miiyakame tsata memu’uwa, itsikate meniniereti, kemayetaine derechos meta normas de seguridad laboral mekwawaparewiku yamekwatekahu.

50’s mituyuteriwatsie witari mipai ri tepite’utahiawariekai Rachel Carson kanitayini kename tikweriwa’ane miki plaguicidas. 60 witari heimana kananuyemieni, yaxeikia tikweriwa’ane tahepaitsita meta tateiyurienaka hepaitsita.

Waikawa memite’akumate mekananiutikani kememiteyukihiawe mekatenaxanetani kaneuyuyehiaka itsikate kememitekahunikeyu miti’aneni meta tsiere uximayatamete meminané agricultura industrial memikaparewiekaki tsi ‘aixi katiniwahepaitsitatini tekaniwatuminitiaka xeikia, tsi tahetsie me’uti’eerieka, mete ‘utikwikwine meteku’eriwaka, tametsi tene’hiki ‘iki naime temite’upatawe.

Ta yeiyari tepeuyehiaxime, tsi kwinie tekateninanaimaka venenoki, revolución verde muyutsutiatsiepaiti… xika tixaiti ‘axatiumayareni, ‘aixi kati’aneni, xewiti wairiyarika etsiyatsata mire’uximayatsitiarieka,(…) rekuyeti, veneno he’ikweti yatini yuhetsie hei’initi tsiere yuteita; tsi veneno hípame paisestsie meyukunama ‘akuxi ‘ena tekanikumaiwani.(…) tepiyiwawe teka’ikumaiwati temu’uwani, “teka’iku’eriwati” tsi kataniyukweriwayurieneni.
Armando Bartra.